به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پیام راسک دادکریم باشنده در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه تحلیلی خبری «عصرهامون»، بیان کرد: زبان بلوچی نه‌تنها یکی از ارکان اصلی فرهنگ و هویت مردم سیستان و بلوچستان است، بلکه در انتقال تاریخ، فرهنگ، و دانش بومی میان نسل‌ها نقش بی‌بدیلی ایفا می‌کند. زبان بلوچی از طریق شعر، داستان‌های عامیانه، افسانه‌ها و ضرب‌المثل‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین وسیله روایت فرهنگی در جامعه بلوچ عمل کرده و به طور مؤثری میراث معنوی این قوم را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کند.
وی افزود: علاوه بر هنرهای غیرزبانی مانند موسیقی، تمام هنرهای دیگر، از جمله شعر، داستان‌های عامیانه و ضرب‌المثل‌ها، تمامی روایت‌های فرهنگی این استان از طریق زبان منتقل می‌شود.
باشنده تصریح کرد: تاریخچه زبان بلوچی، همچون بسیاری از زبان‌ها، به طور دقیق قابل‌اندازه‌گیری نیست، چراکه زبان پدیده‌ای تاریخی است که به مرور زمان شکل می‌گیرد. این زبان به طور عمده در گروه زبان‌های ایرانی قرار دارد و ریشه و اشتراکات آن با زبان‌های باستانی ایران و اوستا مشهود است. زبان بلوچی همچنان زبانی زنده و پویاست که در دل قوم بلوچ و دیگر اقوام مختلف منطقه، همواره به‌عنوان زبان ارتباطی استفاده می‌شود. در این میان، اشتراکات آوایی و لغوی زبان بلوچی با زبان‌های ایرانی باستان، به‌ویژه اوستا، قابل‌توجه است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد زبان بلوچی
وی با اشاره به ویژگی‌های خاص زبان بلوچی اظهار کرد: زبان بلوچی دارای ساختار گرامری و دستوری منحصربه‌فردی است که آن را از دیگر زبان‌های هم‌خانواده متمایز می‌کند. این زبان علاوه بر واژگان غنی، دستگاه آوایی خاص خود را دارد که گویشوران دیگر زبان‌ها قادر به اداکردن آن نیستند. حروفی مانند «ٹ»، «ڑ» و «ڈ» که در زبان‌های فارسی و عربی وجود ندارند، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد زبان بلوچی است که نشان‌دهنده قدمت و استقلال تاریخی آن است. در عین حال، زبان بلوچی یک‌زبان ترکیبی است و در زمینه اشتقاق واژگان جدید، از توانایی بالایی برخوردار است.
تنوع لهجه‌ها در زبان بلوچی
باشنده خاطرنشان کرد: زبان دارای لهجه‌های متعددی است که در برخی موارد، تفاوت‌های ساختاری و آوایی زیادی با یکدیگر دارند. لهجه‌هایی مانند مکرانی، سرحدی، رخشانی، سراوانی و مری‌بگتی از جمله مهم‌ترین لهجه‌های زبان بلوچی هستند که حتی درک آن‌ها برای گویشوران دیگر لهجه‌ها ممکن است دشوار باشد. علی‌رغم این تفاوت‌ها، اشعار کلاسیک و اسطوره‌ها، در تمامی این لهجه‌ها به طور مشترک و برجسته، وجود دارند .
وضعیت زبان بلوچی در نهادهای دولتی
وی عنوان کرد: متأسفانه زبان بلوچی در نهادهای دولتی و آموزشی جایگاه مناسبی ندارد. علی‌رغم اینکه در قانون اساسی ایران حق تدریس زبان‌های مادری به‌عنوان یک حق پذیرفته شده است، اما زبان بلوچی در مدارس تدریس نمی‌شود و این مسئله باعث تضعیف این زبان و هویت فرهنگی آن می‌شود. سیاست‌های حاکمیتی تا به امروز این زبان را نادیده گرفته و در نتیجه، زبان بلوچی به‌عنوان یک‌زبان رسمی و مادری در مدارس و نهادهای آموزشی موردحمایت قرار نگرفته است.
نویسنده و منتقد ادبی در زبان بلوچی ادامه داد: درعین‌حال، علی‌رغم تمامی محدودیت‌ها، نسل جوان به طور فزاینده‌ای به یادگیری زبان بلوچی روی آورده‌اند. علاقه‌مندی به یادگیری نوشتن و خواندن به زبان بلوچی در میان جوانان رشد چشمگیری داشته است که این خود نویدبخش آینده روشن‌تری برای این زبان است. اما با ورود به جهان بی‌مرز امروز، جذابیت زبان‌های رسمی و مدارس همچنان بیشتر از زبان‌های مادری است و این امر در کنار تحولات اجتماعی، به چالشی جدی برای زبان بلوچی تبدیل شده است.
زبان بلوچی به‌عنوان میراث‌فرهنگی
وی در ادامه گفت: اگر سیاست‌گذاران در راستای تقویت این زبان و تدریس آن در مدارس اقدام کنند، زبان بلوچی نه‌تنها به‌عنوان یک گنجینه فرهنگی، بلکه به‌عنوان یک فرصت برای کشور خواهد بود. در مقابل، اگر زبان بلوچی همچنان به‌عنوان تهدیدی برای زبان فارسی تلقی شود، این زبان با خطر نابودی روبه‌رو خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: به‌رغم تمامی مشکلات موجود، زبان بلوچی هنوز در قلب مردم بلوچ و در دل جغرافیای وسیع این منطقه زنده است. زبان بلوچی نه‌تنها میراث‌فرهنگی این قوم را منتقل می‌کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار ارتباطی مؤثر در جهانی که با چالش‌های فرهنگی و زبانی روبه‌رو است، عمل کند. نسل جوان امروز، آگاه‌تر از گذشته نسبت به ارزش‌های فرهنگی خود است و به‌طورجدی در حفظ و گسترش این زبان کوشیده و از آن دفاع می‌کند.
انتهای خبر/
